Op 1 januari 2020 leefden er waarschijnlijk acht wolven in Nederland. Drie volwassen wolven, waarvan twee een territorium bezetten op de Noord-Veluwe. Hier zijn in 2019 vijf welpen geboren. Daarnaast is op de Midden-Veluwe een solitair levende wolvin gevestigd.

Uit modelonderzoek is gebleken dat in Nederland ruimte is voor enkele tientallen roedels wolven. Er lijkt vooral in het midden en oosten van Nederland ruimte te zijn voor wolven. Daarnaast is er ook ruimte in Brabant en Limburg en dan met name langs de grens met België en Duitsland. Of er uiteindelijk ook wolven in al deze gebieden wolven gaan leven is natuurlijk niet met zekerheid te zeggen. De wolven zullen zelf besluiten of ze er gaan leven.

De wolf is een cultuurvolger die zich makkelijk aanpast aan zijn leefomgeving. Wolven leven dan ook in verschillende soorten landschappen, ook als er veel mensen leven. Een belangrijke voorwaarde voor een leefgebied van wolven is voldoende aanwezigheid van voedsel.

De wolven kunnen van twee kanten komen. In Duitsland leeft een groeiend aantal wolven dat zich ieder jaar verspreid over Duitsland, en inmiddels ook naar Denemarken. Deze wolven zijn afkomstig uit de Poolse populatie en zijn zelf naar Duitsland gelopen. Vanuit het zuiden kunnen wolven van de Frans/Italiaanse populatie Nederland bereiken. Wolven vanuit Italië vestigden zich in Frankrijk (en elders) in de Alpen. Van daaruit verspreiden verder naar het westen en noorden.

Ja, in Duitsland leven wolven in de deelstaten Niedersachsen, Mecklenburg- Vorpommern, Sachsen-Anhalt, Brandenburg en Sachsen. In Schleswig-Holstein en Thüringen worden met regelmaat wolven waargenomen. Wolven op doorreis werden gevonden in Nordrhein-Westfalen, Hesse, Rheinland-Pfalz, Hamburg, en Bayern.

In 2011 werd in België een wolf vastgelegd door een cameraval bij het dorp Gedinne in de Ardennen en in 2017 waren er opnieuw waarnemingen. De dieren zijn afkomstig uit Frankrijk.

Op het vaste land van Europa leven overal wolven. De wolven worden ingedeeld in verschillende populaties (zoals de Karpatanwolf, de Iberische wolf en de Italiaanse wolf). 

De grootte van het leefgebied van een roedel wolven hangt vooral af van de hoeveelheid beschikbaar voedsel en van voldoende aanwezigheid van rustige plekken. In Duitsland gebruikt een roedel gemiddeld 250 km^2. 

In Duitsland wordt de aanwezigheid van wolven meestal door jagers, boswachters of boeren vastgesteld. In de pers en onder andere via deze website wordt de aanwezigheid van wolven publiek gemaakt.

Wolven vervullen als toppredator een balngrijke functie in natuurgebieden. Doordat wolven om de paar dagen voedsel nodig hebben, zijn er het hele jaar door kadavers in de natuur. Een heel scala aan aaseters in Europa profiteert hiervan. Doordat wolven vooral zwakke dieren bejagen, worden er naast veel jonge dieren vooral oude en zieke gedood. Dat laatste houdt de hoefdierpopulaties gezond en het eerste voorkomt een al te sterk groei van hoefdierpopulaties. Hierdoor is er op plekken waar wolven leven minder vraat aan jong bos en krijgen jonge struiken de kans om op te groeien. Vooral op plekken waar er heel veel grazers zijn is de verwachting dat wolven een sterke invloed hebben op de hertenpopulaties en daarmee op het landschap. Grote natuurgebieden met met wolven zullen zo andere gebieden worden waar de natuur weer een stukje completer is. 
Wolven zullen echter ook buiten natuurgebieden leven of mede gebruikmaken van het cultuurlandschap. Hun invloed zal daar waarschijnlijk minder duidelijk zijn.

Wolven en honden worden vaak met elkaar verwisseld. Sommige honden hebben kenmerken die erg veel lijken op die van wolven. De kenmerken van een wolf zijn: vacht beige tot rossig bruin; geleidelijk overgaand in grijzige bovenkant, met een onduidelijk donker zadel; wit rondom de bek; lange, stevige poten; dik behaarde, naar beneden hangende rechte staart; spitse rechtopstaande, naar de top toe iets afgeronde oren; brede, krachtige kop, waardoor de oren verder uit elkaar staan dan bij een hond en een rechte rug.

Nee, wolven leven niet altijd in groepen, zogenaamde roedels. Jonge, onvolwassen dieren, leven alleen en trekken weg op zoek nieuw leefgebied en op zoek naar een partner. Bovendien jagen wolven vaak in hun eentje. Prooien tot het formaat van ree en wild zwijn kunnen door een enkele wolf buit gemaakt worden.

Wolven leven in roedels. De roedels lijken op menselijke families: twee volwassen wolven, die meestal hun leven lang samenleven. In hun leefgebied accepteren ze alleen hun nakomelingen. Gemiddels worden jaarlijks 3 tot 8 welpen geboren. De welpen zijn met 10 tot 22 maanden geslachtsrijp en vertrekken dan uit het leefgebied. Deze dieren zwerven op zoek naar nieuwe leefgebied en een partner.

Het aantal wolven in een roedel verschilt van jaar tot jaar, afhankelijk van aanbod van prooi en door natuurlijke sterfte. In Duitsland bestaat een roedel gemiddeld uit 8 wolven. 

Zoals bij alle zoogdieren is de kans om door te gaan het hoogst in de eerste twee levensjaren. Dit komt vooral door voedselgebrek en ziekten. Tot maar liefst 50% van het aantal dieren kan dan sterven.

Wolven in Duitsland eten hoofdzakelijk ree, gevolgd door edelhert en wild zwijn. Uit een uitgerbeid onderzoek in de Lausitz bleek dat minder dan 1% van het voedsel bestond uit gehouden dieren zoals geit en schaap. In Nederland komt het ree zeer algemeen voor (meer dan 100.000); edelhert leven vrwijwel alleen op de Veluwe en zwijnen op de Veluwe en in delen van Zuidoost-Nederland. 

Ja, in Nederland is het aantal reeën sterk gegroeid en er leven er nu meer dan 100.000. In een aantal regio's leven ook redelijke aantallen edelherten en wilde zwijnen. In modelberekeningen is er voedsel genoeg voor vele wolven. De beperking zal dan ook eerder voldoende rustige plekken zijn.

Nee, wolven eten slechts een deel van de aanwezige wilde dieren. Een wolf zal dus niet voor het verdwijnen van reeën, herten of zwijnen zorgen. De wilde hoefdieren stellen zich in op het leven met wolven en zullen wolven proberen te vermijden. 
In Duitsland gaat het aantal moeflons achteruit. De moeflon is echter geen inheems dier, maar geintroduceerd voor de jacht. Moeflons hebben in hun natuurlijke leefomgeving de strategie om de rotsen op te vluchten bij gevaar, dit kan niet in het bergloze Duitse laagland. In Nederland leven kleine aantallen moeflons op de Veluwe, ook hier is dit geen inheemse diersoort.

De mens behoort niet tot de normale prooidieren van een wolf, zodat van een gezonde wolf in de vrije natuur in principe geen gevaar uitgaat. Wolven vermijden contact met mensen. Bij een ontmoeting met mensen reageren wolven met grote voorzichtigheid en zijn dan over het algemeen niet agressief. Behandel een wolf met respect en houdt voldoende afstand tot het dier, net zoals bij alle grote wildlevende dieren. Berichten over wolven die mensen aanvallen stammen uit voorbije eeuwen en zijn voor een groot deel terug te voeren op hondsdolheid, een ziekte die in Europa nauwelijks meer voorkomt. Gevaarlijke situaties kunnen ontstaan als wolven door voer aan mensen laten wennen of als mensen een wolf aanvallen, in het nauw drijven of hun jongen meenemen. [Linnell et al. 2002, 2003]

Bekijk het dier in alle rust, probeer een foto of filmpje te maken en wees blij, niet veel mensen hebben wolven gezien. De kans om in Nederland een wolf in het wild tegen te komen is heel erg klein. Voor het geval dat toch zo zou zijn, kun je de volgende adviezen opvolgen:

• respecteer de wolf
• neem langzaam afstand
• houd eventueel de hond aan de lijn
• als de wolf te dichtbij komt, luid spreken en gebaren maken
• loop de wolf niet achterna
• voer de wolf niet 

Wolven in Nederland verzamelt waarnemingen van wolven en verzoekt dan ook om waarnemingen te melden via de website.

Een wetenschappelijk onderzoek heeft wereldwijd voorvallen gedokumenteerd waarbij mensen door wolven werden aangevallen. Tussen 1950 en 2000 waren er in Europa 59 voorvallen waarbij 9 mensen gedood werden. Hiervan ging het 5 maal om een hondsdolle wolf. Bij de andere dodelijke aanvallen kon worden aangetoond dat dieren werden gevoerd of dat dieren geprovoceerd werden of dat het om kruisingen van wolf en hond ging. Nederland, Duitsland en omliggende regio's zijn vrij van hondsdolheid. Een hondsdolle wolf gaat snel dood en kan Nederland daardoor niet bereiken.

Wolven hebben geen wildernissen nodig. In Duitsland leven wolven in cultuurlandschappen waarin ook bebouwd gebied aanwezig is. Een waarneming van wolven in bewoon gebied is dus mogelijk. Tijdens hun tochten kiezen wolven voor de kortste weg en daar kunnen soms dorpen liggen. In andere Oost-Europese landen waar grotere aantallen wolven voorkomen en nooit verdwenen zijn, zijn met regelmaat meldingen uit dorpen en zelfs uit steden van wolven, zonder dat het tot gevaarlijke situaties leidt.

Dit is theoretisch mogelijk bij hondsdolheid. Nederland, en grote delen van Europa zijn echter vrij van hondsdolheid. Het dichtsbijzijnde gebied waar hondsdolheid voorkomt is het uiterste oosten van Polen. Een wolf is geen hoofdgastheer van de ziekte, hondsdolheid wordt vooral door vossen verspreid. Een besmette wolf uit het oosten van Polen is niet in staat om voor zijn dood Nederland te bereiken.

Bossen en natuurgebieden worden niet gevaarlijker door de aanwezigheid van wolven. Wilde zwijnen zijn bijvoorbeeld door hun gedrag en grote aantallen op de Veluwe een veel groter gevaar dan een eventuele aanwezigheid van wolven. In Duitsland zijn er, sinds de terugkeer van wolven in 2000, geen situaties geweest waarbij wolven mensen dreigend benaderden. In grote delen van Europa leven mensen samen met wolven.

 

Honden in het leefgebied van een wolf worden gezien als indringer en worden verjaagd. Het is dus aan te raden om in het leefgebied van wolven de hond aan de lijn te houden.

Ja, het is biologisch gezien mogelijk dat wolven en honden met elkaar paren. In Duitsland werd dit eemalig vastgesteld. Twee van de nakomelingen werden gevangen om menging van genen te voorkomen. Men vermoed dat de andere twee dieren zijn gestorven. DNA-onderzoek in Duitsland bewijst dat de Duitse wolvenpopulatie op dit moment vrij is van hondengenen.

Wolven zijn gespecialiseerd op het buit maken van hoefdieren. Naast ree, edelhert en wild zwijn behoren ook geit en schaap tot de hoefdieren. Voor geiten en schapen die in de buitenlucht gehouden worden moeten bij aanwezigheid maatregelen genomen worden. Worden schapen en geiten niet of slecht beschermd en heeft een jonge wolf geen ervaringen met beschermende rasters, dan zal de wolf proberen een schaap of geit buit te maken.

Als er gehouden dieren worden aangevallen gaat het in Duitsland vooral om schapen en geiten. Runderen en paarden worden dankzij hun formaat en ander sociaal gedrag hoogst zelden aangevallen.

Dat kan gebeuren. Het onnatuurlijke grote aanbod van prooi in een weiland is voor de wolf een onnatuurlijke situatie en kan er voor zorgen dat een wolf meer dieren doodt. Aangezien wolven ook aas eten zal hij later terugkeren om de andere dieren op te eten.

De standaardbescherming in Duitsland bestaat uit een 100 centimeter hoog Euronethekwerk, met een voltage van minstens 4.000 Volt. In Duitsland worden ook steeds vaker kuddebewakingshonden ingezet. 

Dat zijn opgeleide honden, die wolven en ook honden als bedreiging voor hun kudde vee zien. In Duitsland worden hiervoor vooral Pyreneese berghond en de berghond van de Maremmen en Abruzzen ingezet. Kuddebeschermingshonden hebben een andere rol als herdershonden die helpen met het hoeden en drijven van schapen.

Puppy's kosten ongeveer 1.000 euro. Daarbovenop komen de kosten van opleiding, voer en verzorging. In Duitsland worden kosten voor aanschaf door een aantal deelstaten financieel ondersteunt.

Iedere locatie waar vee wordt gehouden is anders en beschermingsmiddelen moeten daarop aangepast worden. Een waterdichte bescherming tegen aanvallen van wolf bestaat er niet. Wel is duidelijk dat in gebieden in Duitsland waar al langer wolven leven en goede bescherming wordt toegepast het aantal aanvallen op vee drastisch is gedaald.

Wolven in Nederland werkt samen met schapenhouders aan oplossingen voor bescherming van vee in de Nederlandse situatie. Op dit moment hebben de provincies echter nog geen financiële middelen beschikbaar gesteld voor steun aan boeren om hun kuddes te beschermen. 

Ja, schade als gevolg van wolven wordt vergoed tot 100% van de getaxeerde schade. Er gelden wel voorwaarden: 

• Het gaat om bedrijfsmatig gehouden dieren (Dit dient te blijken uit de Gecombineerde Opgave bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland bekend).
• Het dient aannemelijk te zijn dat de schade veroorzaakt is door een wolf. En niet door een andere predator. Dit wordt vastgesteld op basis van DNA-analyse, sectie van het kadaver en/of sporenonderzoek.
• Schade dient zo spoedig mogelijk gemeld te worden, in ieder geval binnen 24 uur, zodat bemonstering van het kadaver door Faunafonds-consulenten en succesvolle DNA-analyse nog mogelijk is. Dit gaat via het BIJ12 - Faunafonds portal.
• Het kadaver van het prooidier dient ter plaatse op de vondstlocatie te blijven, om eventuele sporen niet uit te wissen.

Nee, door afschot van een wolf kan de sociale structuur van een roedel uiteenvallen en jonge wolven, die nog geen negatieve ervaringen hebben kuddebeschermingsmaatregelen, kunnen juist dan grotere schade aan vee veroorzaken. Uit onderzoek blijkt dat aanvallen op vee juist toenemen in gebieden waar wolven bejaagd worden.
Kuddebeschermingsmaatregelen zijn dus noodzakelijk.

Nederland heeft de Conventie van Bern ondertekend en verder is de wolf beschermd volgens de EU vogel- en habitatrichtlijn. Sinds 25 juni 2014 staat de wolf bovendien op de lijst van beschermde inheemse soorten. Net als de meeste wilde dieren is de wolf dus in Nederland wettelijk beschermd en mag er niet op gejaagd worden.

De wolf is beschermd omdat de wolf in een groot aantal Europese landen een bedreigde diiersoort is. Zonder bescherming kan de wolf makkelijk uit deze landen verdwijnen.

In de afgelopen eeuwen werden wolven in Nederland (en grote delen van Europa) intensief bejaagd. Wolven waren een directe voedselconcurrent van de mens. Bovendien groeide de bevolking die verspreid over het land leefde, zelfs de Veluwe werd volop gebruikt. Hierdoor nam ook het aantal prooidieren af en werd vaker vee gedood. Families hadden soms maar een of enkele schapen of geiten, een aanval was dus desastreus. De concurrent wolf werd dus intensief bejaagd en ongeveer 150 jaar lang was de wolf verdwenen uit Nederland.

Dankzij bescherming van wolven in Europa neemt het aantal wolven toe. Ook het aantal prooidieren (vooral zwijn en ree) is flink in aantal toegenomen in grote delen van Europa. En landschappen worden niet meer intensief gebruikt door mensen en noemen we tegenwoordig natuurgebieden.

Bovendien is onze houding veranderd. Veel mensen zien de wolf niet meer als concurrent en vinden het belangrijk dat wolven (en andere natuur) beschermd moet worden.

Nederland biedt wolven voldoende te eten en uit onderzoeken blijkt dat er ruimte is voor de dieren.

Het lijkt er op dat delen van Nederland geschikt zijn voor wolven om te leven, gebieden met voldoende te eten en rustige hoeken waar ze zich kunnen terugtrekken. De wolven moeten vanuit Duitsland of Frankrijk deze gebieden zien te vinden. Wolven lopen grote afstanden, dus de kans bestaat dat dit gaat gebeuren.
In het dichtbevolkte Nederland liggen veel wegen, waardoor, net als in Duitsland, het verkeer waarschijnlijk een belangrijke doodsoorzaak zal worden. In Duitsland sterven ook flink wat wolven door illegaal afschot.

Nee. Het natuurlijke samenspel van de voortplanting, immigratie en emigratie en dood bepaalt de omvang van de wolvenpopulatie . Als een toppredator heeft de wolf geen natuurlijke vijanden. Met name de beschikbaarheid van voedsel is bepalend voor het aantal wolven dat ergens kan leven, maar ook ziekten kan het aantal verminderen. 

Indien een wolf ongewenst gedrag vertoont kan de overheid overgaan tot afschot van individuele wolven. De provincies hebben hiervoor een protocol opgesteld en zijn hiervoor verantwoordelijk.