Wolven in Nederland
Wolven in Nederland streeft naar een conflictarm samenleven met wolven. Wolven in Nederland is een samenwerking van Natuurmonumenten, ARK Natuurontwikkeling, FREE Nature, Koninklijke Jagersvereniging, IVN, IFAW, Landschap Overijssel, Studio Wolverine, Rewilding Foundation, van Bommel Faunawerk, Wereld Natuur Fonds en Zoogdiervereniging.
Met Wolven in Nederland zetten wij ons in om draagvlak voor de wolf te creëren. Dat doen we door mythes en sprookjes van waarheid te onderscheiden; door het geven van voorlichting, bijvoorbeeld over hoe boeren hun vee kunnen beschermen. Zo willen we er voor zorgen dat eventuele schade beperkt blijft en wolven niet alleen welkom zijn in de natuur, maar ook in de hoofden en harten van mensen in Nederland. Lees meer over wat we willen en doen in het mission statement.
Inmiddels hebben wolven zich in Nederland weer gevestigd en zijn op de Veluwe in 2019 de eerste wolvenpups geboren. Ook vlak over de grens in de landen om ons heen leven inmiddels permanent wolven, zoals in het Belgische Leopoldsburg en het Duitse Meppen, waar ook al jongen geboren zijn.
In maart 2015 bezocht een wolf vier dagen lang het noorden van Nederland en dit was de eerste zekere wolf in zo'n 150 jaar tijd die Nederland bezocht. De tweede zekere wolf werd in het najaar van 2016 in Beuningen in Twente gezien. Aan de hand van DNA kon een hond worden uitgesloten. Sinds de zomer van 2017 bezoekt de ene na de andere wolf Nederland. Sinds de zomer van 2018 leven er territoriale wolven op de Veluwe. Eén van deze wolvinnen heeft een partner en in mei 2019 zijn de eerste 5 jongen geboren.
-
Wolven op Facebook
Voor het laatste nieuws over wolven in Nederland en bij onze buren kun je ons net als zo'n 40.000 anderen volgen op Facebook.
-
Vragen en antwoorden
Vragen over de wolf? De 41 meest gestelde vragen met de bijbehorende antwoorden hebben we op een rijtje gezet.
-
Een wolf eet vooral reeën
Uit onderzoek blijkt dat de wolven in de Lausitz vooral ree eten. 52% van hun voedsel bestaat uit ree, 25% uit edelhert, 16% zwijn en minder dan 1% van hun voedsel bestaat daar uit gehouden dieren zoals schaap en geit.
-
De laatste wolf
Welke wolf in de negentiende eeuw de laatste wolf van Nederland was is niet zeker. Meestal wordt de wolf van Schinveld uit 1845 als laatste beschouwd. Of was het een wolf uit 1822 bij Groesbeek, of een wolf in Schinveld in 1869? Of waren er nog meer zwervers die zo af en toe ons land bereikten? We weten het niet.
Veel historische waarnemingen zijn net zo onzeker als sommige waarnemingen van de eerste wolven die nu terugkeren naar Nederland.
Historie
Behalve op IJsland kwamen wolven vroeger in heel Europa voor, ook in Nederland. In een ver verleden was er ontzag voor wolven en hun efficiënte jacht, maar gaandeweg zagen mensen wolven steeds meer als bedreiging of concurrent. Wolven werden steeds intensiever vervolgd.
Door eeuwen van vervolging verdween de wolf in de loop van de 18de en 19de eeuw uit ons land. Het eerst verdween hij uit de westelijke provincies Noord- en Zuid-Holland, later in Utrecht (1775), Drenthe (1780), Gelderland (1822) en Limburg (1845 of 1869). De Laatste gedode wolf in Nederland was in 1881 in Helvoirt, Noord Brabant en in 1897 werd bij Heeze in Noord–Brabant de laatste wolf in Nederland gezien. Beide laatste waarnemingen zijn echter onderwerp van discussie, zodat waarschijnlijk in 1869 de laatste wolf bij Schinveld werd gedood [Cremers 1928, Witkamp 1870, Flaton 1989]. In 1886 stierf de wolf ook in België uit en in de Eifel werd omstreeks 1890 de laatste wolf geschoten, zodat zwervers tot die tijd in potentie nog Nederland konden bereiken. [bron: de Rijk, 1985].
In 1743 was de wolf ook uit Groot-Brittannië verdwenen. Uiteindelijk werd de wolf teruggedrongen tot diep in Oost-Europa en de gebergtes van Italië en Spanje.
In 1982 werd de Conventie van Bern van kracht waarbij alle Europese landen getekend hadden om, naast vele anderen soorten, de wolf te beschermen. Deze bescherming leidde tot herstel van aantallen en verspreidingsgebied.
Waarnemingen in Nederland
Drenthe en Groningen 2015
In maart 2015 zwierf een wolf korte tijd door Drenthe en Groningen. Het dier was afkomstig uit Niedersachsen, waar het dier uiteindelijk ook naar terug liep. Dit was de eerste zekere wolf in Nederland in ongeveer 150 jaar tijd. Het dier was opvallend aanwezig. De wolf werd zowel in Nederland als in Duitsland overdag waargenomen.
Hierna zijn meer wolven in Nederland gezien. Een overzicht is op onderstaande kaart te zien.
Beuningen 2016
Een wolf werd op 3 september 2016 bij Beuningen (Overijssel) gezien. Deze wolf is gesignaleerd afkomstig uit een roedel in het oosten van Duitsland. Dit bleek uit DNA onderzoek van Onderzoeksinstituut Wageningen Environmental Research (Alterra) in opdracht van de provincie Overijssel. Dit is de tweede wolf in ruim honderd jaar die Nederland aandoet. In 2015 heeft er enige tijd een wolf rondgelopen in Drenthe en Groningen.
Veluwe 2017
In oktober 2017 werd een wolf waargenomen ergens op de Veluwe. De wolf werd vastgelegd op een foto. Daarna zijn er constant wolven aanwezig geweest in Nederland. Sinds de zomer van 2018 leven er territoriale wolven op de Veluwe. Eén van deze wolvinnen heeft een partner en in mei 2019 zijn de eerste 5 jongen geboren.
Kunnen wolven in Nederland leven?
Ja, want de wolf is een cultuurvolger
Wolven komen voor in een groot aantal leefomgevingen: van toendra’s in het noorden tot steppen in het oosten, en van gebergtes tot aan het bos- en cultuurlandschap van West-Europa. Ook in door mensen ingerichte en gedomineerde landschappen blijken wolven goed in staat te overleven. Deze cultuurlandschappen bieden vaak een afwisselend landschap met bosranden die dekking bieden en een overdaad aan reeën, herten en zwijnen. Zo leven er tussen de productiebossen, dorpen, bruinkoolmijnen en maïsakkers van de Duitse regio Lausitz verschillende roedels wolven. Niet voor niets noemen de Duitsers de wolf een cultuurvolger en zouden ze dat in Nederland kunnen worden.
Ja, want er is voldoende leefgebied
Het leefgebied van een roedel is in Europa ongeveer 200 vierkante kilometer groot en hangt af van het voedselaanbod. In Arctische gebieden zijn territoria tot 1000 vierkante kilometer groot door het lage voedselaanbod. In de zomer zijn territoria vaak kleiner en kunnen dan enkele tientallen vierkante kilometer omvatten. De grote van een territorium hangt ook af van de benodigde sociale ruimte. Binnen het cultuurlandschap in Europa worden territoria vooral bepaald door voedselaanbod met een ondergrens van circa 120 vierkante kilometer en een bovengrens van 350 vierkante kilometer. Een roedel verdedigt zijn territorium tegen andere wolven en kan verschuiven door dominantie van de roedel ten opzichte van andere roedels, de vestiging van nieuwe roedels of het verdwijnen van oude.
Ja, blijkt uit modelonderzoek
Hoeveel wolven in Nederland kunnen leven is niet exact te zeggen. Uit modelonderzoek is gebleken dat in Nederland ruimte is voor enkele tientallen roedels wolven. Er lijkt vooral in het midden en oosten van Nederland ruimte te zijn voor wolven. Daarnaast is er ook ruimte in Brabant en Limburg en dan met name langs de grens met België en Duitsland. Of er uiteindelijk ook wolven in Nederland gaan leven is natuurlijk niet met zekerheid te zeggen. De wolven zullen zelf besluiten of ze er gaan leven.
Ja, blijkt ook in de praktijk! Inmiddels zijn er 2 wolventerritoria op de Veluwe en zijn in 2019 de eerste jonge wolfjes geboren.
Bescherming wolf
De wolf is in Nederland een beschermde inheemse diersoort. Op 25 juni 2014 heeft staatssecretaris Dijksma de wolf hiervoor aangewezen in de zin van de Flora- en Faunawet.
Wolven zijn bezig aan een terugkeer in grote delen van West-Europa. Ook in Nederland worden na meer dan een eeuw afwezigheid weer wolven waargenomen.
Uit ervaringen in andere delen van Europa blijkt dat de terugkeer van grote roofdieren vaak specifieke vragen opwerpt, die niet alleen betrekking hebben op de effectieve bescherming van grensoverschrijdende roofdierpopulaties, maar ook op gevolgen voor met name veeteelt, menselijke veiligheid, natuurbeheer en (niet onbelangrijk) gevoelens die over deze onderwerpen in de maatschappij leven. Het is dan ook te verwachten dat de Nederlandse discussie over wolven de komende tijd zal versterken. Deze discussie zal waarschijnlijk gevoed worden door een mengeling aan feiten, meningen en emoties.
Vanuit dit perspectief hebben Mr. dr. A. Trouwhorst en prof. Mr. C.J. Bastmeijer ervoor gekozen om in een artikel de juridische kaders – internationaal, Europees en nationaal – zo scherp mogelijk in beeld te brengen. Dit om een zinvol debat te faciliteren.
Download hier het gehele artikel. Dit document bevat de integrale tekst van een studie die in juni 2010 werd gepubliceerd in het rechtswetenschappelijk tijdschrift Milieu & Recht, jaargang 37, nummer 5, p. 272-283.