Veelgestelde vragen

Vind hier antwoorden op de meest gestelde vragen over wolven en de interactie tussen wolven en mensen.

Algemeen

Waar is betrouwbare informatie over de wolf te vinden?

In de media en op social media wordt niet altijd betrouwbare informatie gegeven over wolven. Met betrouwbare informatie kan ieder zichzelf een beeld en mening vormen over wolven.

Veel (ecologische) informatie over de wolf staat beschreven in Een factfinding study van Wageningen Environmental Research (WENR). De tekst van de factfinding study is overgenomen op de Wolven in Nederland website onder 'Kennisbank'. Het originele rapport is te vinden op https://www.bij12.nl/wp-content/uploads/2021/10/Rapport-FactFinding-study-De-wolf-terug-in-Nederland-door-WENR_2021.pdf.

Het landelijke beleidskader over hoe om te gaan met de wolf in Nederland staat beschreven in het Interprovinciaal Wolvenplan 2019 (vastgesteld door de samenwerkende provincies). Momenteel werken de provincies, het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en BIJ12 aan een nieuw Interprovinciaal Wolvenplan. Naar verwachting wordt dat nieuwe plan in 2024 vastgesteld. Vooruitlopend daarop is een addendum vastgesteld bij het wolvenplan 2019. Daarin staan enkele toevoegingen/wijzigingen die inspelen op de actualiteit met betrekking de ‘Richtlijn taxatie wolvenschade aan landbouwhuisdieren’: https://www.bij12.nl/nieuws/bij12-vernieuwt-richtlijn-voor-taxatie-bij-wolvenschade/.

Het provinciale beleidskader is te vinden op de website van de provincie, zoals voor Gelderland: https://www.gelderland.nl/themas/natuur/natuur-beheren-en-ontwikkelen/dieren-beschermen-en-beheren/de-wolf

Wat is de meerwaarde van de aanwezigheid van wolven voor de natuur?

In de natuur speelt de wolf een belangrijke rol bij het gezond houden van populaties prooidieren: met name zieke of zwakke exemplaren worden gedood en wolven beïnvloeden het gedrag van herten. Dat kan op termijn kansen geven voor jonge boompjes. Ook kan het leiden tot andere effecten die we nu nog niet kunnen voorzien. Daarnaast vormen kadavers die wolven in de natuur achterlaten een belangrijke jaarrond voedselbron voor aaseters zoals raven, zeearenden, wouwen, gieren en aaskevers, en houden zij belangrijke bodemmineralen in de natuurlijke kringloop. De mineralen op de arme zandgronden zijn belangrijk voor een vitaal bos en staan onder druk van verzuring en vermesting. Ook allerlei kleine dieren, zoals marters, muizen en mezen profiteren van de resten die wolven achterhalen.

De terugkeer van de wolf laat zien dat er zelfs in het drukke Nederland nog plekken zijn waar het rustig genoeg is voor een toppredator en waar natuurlijke processen nog een rol van betekenis spelen.

Zijn wolven uitgezet of uit eigen beweging terug gekeerd in Nederland?

Door een effectieve bescherming van wolven in Europa is de wolf begin 2000 teruggekeerd in het oosten van Duitsland. Deze ‘Duitse’ wolven waren afkomstig uit Polen waar de wolf nooit is weggeweest. In Duitsland is de populatie snel gegroeid en uiteindelijk hebben nakomelingen van deze ‘Duitse’ wolven zich in 2019 in Nederland gevestigd: https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/4614181/wolven-officieel-terug-op-de-veluwe en zie de website van BIJ12: https://www.bij12.nl/onderwerpen/faunazaken/diersoorten/wolf/verspreiding-wolf-in-de-benelux/.

Ook de populatie in de Alpen is de laatste decennia gegroeid en in Noord-Brabant heeft zich een individu uit de Alpiene (Frans-Italiaanse) populatie gevestigd: https://www.jagersvereniging.nl/nieuws/eerste-wolf-gevestigd-in-brabant-drentse-wolf-weer-vertrokken/.

Door het verzamelen van DNA uit wolvendrollen en wolvenprooien, kon kennis verzameld worden over waar wolven voorkomen zoals zichtbaar is op deze kaart: https://wolvesmap.zoogdiervereniging.nl. Hiervoor is het niet nodig om wolven te vangen, te chippen of te zenderen. Het DNA wordt verzameld uit het landschap. Iedere wolf waarvan DNA is verzameld krijgt een eigen code zoals GW998f. GW staat voor Genetisch Wolf, de f voor female (vrouwelijk). Doordat een jonge wolf de helft van het DNA van de vader krijgt en de helft van de moeder, is vaak ook duidelijk wat de geboorteroedel is als er DNA wordt verzameld van een nieuwe wolf.

Diverse onderzoeken hebben met behulp van GPS-zenders laten zien dat jonge wolven ver kunnen zwerven op zoek naar een eigen leefgebied. Zie bijvoorbeeld de recente omzwervingen van een jonge wolf uit Zwitserland: https://www.kora.ch/en/news/longest-known-dispersal-of-wolf-in-europe--551. Als een zwervende jonge wolf in Nederland terecht komt, dat is de kans groot dat het dier ook bebouwing tegen komt, omdat Nederland één van de dichtbevolkte landen is van Europa. Veel mensen hebben bovendien een mobiele telefoon, dus een wolf die overdag rondloopt (vrijwel alle zwervende wolven doen dat ’s nachts) heeft een grote kans om gesignaleerd te worden. Wolven zoeken mensen echter niet actief op en mijden zoveel mogelijk mensen en bebouwing.

BIJ12 publiceert elke drie maanden een ‘Tussenrapportage over de activiteit van de wolf in Nederland’, inclusief een toelichting van de herkomst van met DNA vastgestelde wolven: https://publicaties.bij12.nl/maak-kennis-met-bij12/.

Aantal wolven

Gaat de groei van het aantal wolven door?

Het aantal wolven in Nederland en Gelderland zal niet oneindig doorgroeien. Een wolf, of specifieker, een wolvenpaartje of wolvenroedel (= paar met jongen) heeft een groot oppervlak nodig met voldoende rust en prooidieren (zie de genoemde Factfinding study). Andere wolven worden niet toegelaten.

Met name in de periode met kleine jongen (voorjaar) is absolute rust in een deel van het leefgebied vereist. In het dichtbevolkte Nederland blijken in verschillende regio’s natuurgebieden te zijn die rustig genoeg zijn voor wolven om zich te vestigen.

Waar wolven zich in Nederland uiteindelijk gaan vestigen is moeilijk te voorspellen. Inmiddels lijkt de Veluwe vrijwel geheel bewoond (wolven hebben zich in het gehele gebied gevestigd), maar elders in Nederland en ook in Gelderland lijkt nog voldoende rustig leefgebied aanwezig te zijn voor nieuwe roedels en in de grensregio’s is het goed mogelijk dat Nederlandse (natuur)gebieden onderdeel zullen gaan worden van grensoverschrijdende territoria.

De populatie wolven zit in Nederland momenteel nog in de fase van groei en wordt vooral bepaald door immigratie, emigratie, voortplanting en sterfte. Uiteindelijk gaan allerlei factoren, zoals hoeveelheid voedsel, geschikt rustgebied, verstoring door menselijke aanwezigheid en concurrentie met andere territoriale wolven, de groei dempen doordat de worpgroottes afnemen en de sterfte onder jonge welpen toeneemt. Bij welke aantallen dat zal zijn is nu nog niet te voorspellen, maar dit effect is in het oosten van Duitsland inmiddels duidelijk te zien.

Het is waarschijnlijk dat er in de toekomst meer interacties zullen zijn met mensen, simpelweg omdat de wolf op meer plekken aanwezig zal zijn in Nederland (al of niet tijdelijk). Bovendien is ook de Europese (en Nederlandse) populatie wolven nog aan het groeien. Daardoor zullen er, met name in de winter en lente, meer zwervende jonge wolven, tijdelijk, in Nederland aanwezig zijn. Deze zwervende wolven kunnen daarbij grote afstanden afleggen en in één nacht tientallen kilometers afleggen. De aanwezigheid van een zwervende wolf wordt overigens vaak pas vastgesteld nadat er schade is ontstaan.

Het doden van een zwervende wolf die schade heeft aangericht is in de praktijk vrijwel onmogelijk, omdat het dier na een aanval al weer kilometers ver weg kan zijn. Bovendien laat de Europe jurisprudentie zien dat afschot van een wolf na een aanval op niet of slecht beschermde schapen geen grondslag biedt voor afschot: https://www.bij12.nl/onderwerpen/faunazaken/diersoorten/wolf/bescherming-en-wet-en-regelgeving/.

In sommige Europese landen is het mogelijk om af te wijken van de algemene beschermingsstatus van de wolf. Onder meer Frankrijk, Hongarije, Kroatië, Roemenië, Slovenië en Zweden hebben dergelijke wetsafwijkingen op basis waarvan afschotlicenties toegestaan worden. De Europese toestemming voor ingrijpen wordt echter alleen gegeven als: a. de ingreep plaatsvindt vanwege een door de wet erkend belang, b. er geen andere bevredigende oplossing is voor de ingreep, en c. er geen afbreuk wordt gedaan aan het streven de populaties van de betrokken wolf in hun natuurlijke verspreidingsgebied in een gunstige staat van instandhouding te laten voortbestaan. In Nederland (en daarmee Gelderland) wordt niet voldaan aan deze voorwaarden (de provincies kunnen nog veel meer doen op het vlak van het nemen van preventieve maatregelen en de populatie is niet in een gunstige staat van instandhouding), waardoor ingrijpen alleen mogelijk is in direct voor mensen bedreigende situaties.

Hoeveel wolven leven er in ons land en waar zitten ze?

Ieder kwartaal geeft BIJ12 een voortgangsrapportage uit waarin staat hoeveel wolven er zijn vastgesteld en waar. https://www.bij12.nl/onderwerpen/faunazaken/diersoorten/wolf/

De eerste wolf vestigde zich in 2018 op de Noord-Veluwe. Begin 2019 voegde zich hier een tweede wolf bij. Dit paartje kreeg sinds 2019 ieder jaar jongen. De afgelopen jaren ontstonden er meer wolvenroedels- en paren. Er zijn in april 2023 vier roedels in Nederland: in het gebied van de Noord-Veluwe, de Midden-Veluwe, Park de Hoge Veluwe en Zuidwest-Drenthe/Zuidoost-Fryslân. Daarnaast leven er nog 4 wolvenparen: op de Noordwest-Veluwe, Zuidwest-Veluwe, Zuidoost-Veluwe en in Midden-Drenthe. In het grensgebied tussen Noord-Brabant en Limburg leeft op de Groote Heide een solitaire wolf. Ook is er regelmatig activiteit in de regio Zuidwest-Brabant en Zeeland. Vlak over de grens met Duitsland en België bevinden zich ook diverse wolventerritoria.

Is er een tekort aan wild in Gelderland om de huidige aantallen wolven te kunnen voeden?

In Gelderland zijn grote aantallen wilde hoefdieren aanwezig en jaarlijks worden in Gelderland meer dan 11.000 hoefdieren geschoten en/of als valwild (verkeersslachtoffers) geregistreerd. Een groot deel daarvan op de Veluwe (meer dan 6.000 hoefdieren). Voor de wolf zijn meer dan genoeg hoefdieren aanwezig in Gelderland. Op de Veluwe houden de wildbeheerders goed in de gaten hoeveel wild er door de wolven wordt gegeten. Indien noodzakelijk geacht, wordt het afschot van wild naar beneden bijgesteld (bron: Faunabeheereenheid Gelderland). Ook in de toekomst zal naar verwachting de populatie wilde hoefdieren groot genoeg zijn om de dan aanwezige wolven te voeden. Ook in Oost-Duitsland is de ervaring dat de jachtstatistieken niet beïnvloed worden door de aanwezigheid van de wolf.

Is een wolf gevaarlijk?

Kan ik nog met mijn hond in het bos wandelen?

Wolven kunnen in een hond een concurrent zien en loslopende honden in hun leefgebieden op agressieve wijze verjagen. Wolven kunnen in een hond echter ook een potentiele partner zien. In Nederland zijn geen incidenten bekend tussen wolven en honden. Op 29 juni 2023 kwam een wolf dichtbij een loslopende hond en zijn baas op de Utrechtse Heuvelrug. De hond en de wolf haalden corrigerend naar elkaar uit, zonder elkaar te verwonden. De wolf vertrok. In Duitsland zijn wel een zeer klein aantal gevallen gedocumenteerd, vooral in het voortplantingsseizoen. Er zijn in Europa geen gevallen bekend van wolvenaanvallen op honden die aangelijnd met mensen in de natuur wandelden (wel zijn jonge wolven soms nieuwsgierig naar wandelaars met een hond, maar dit heeft nooit tot incidenten geleid).

Lopen mensen het gevaar door een wolf gebeten te worden?

Zeer recent hebben Noorse onderzoekers uitgebreid alle bijtincidenten van wolven in Europa en Noord-Amerika beschreven in een rapport: https://brage.nina.no/nina-xmlui/handle/11250/2729772: in Duitsland (waar de wolf in 2000 is teruggekeerd) of Spanje/Italië/Oost-Europa (waar de wolf altijd aanwezig is geweest) zijn de afgelopen 18 jaar geen mens-wolf incidenten gemeld met dodelijke afloop. De Noorse onderzoekers melden dat het risico van een bijtincident door een wolf, laat staan een dodelijk incident, niet nul is, maar ook dat het risico veel te klein is om te kunnen berekenen.

Van de twee eeuwen hiervoor is ook een zeer uitgebreid onderzoek gepubliceerd: https://www.researchgate.net/publication/236330045_The_fear_of_wolves_A_review_of_wolf_attacks_on_humans.

Het risico om door een wilde wolf gebeten te worden was 150 jaar geleden aanwezig, omdat er (zieke) wolven rondliepen die besmet waren met hondsdolheid (waardoor die dieren hun schuwheid voor mensen verloren). Hondsdolheid bij hondachtigen is echter niet meer aanwezig in West-Europa, waarmee dit gevaar is verdwenen (in tegenstelling tot het Midden-Oosten en delen van Azië).

Wolven die gewend zijn aan mensen (opgegroeid met mensen of wolven in dierenparken) kunnen wel gevaarlijk gedrag vertonen, evenals recente wolf-hond kruisingen.

Tenslotte heeft het ‘Large Carnivore Initiative Europe’ (LCIE, een adviesgroep van wetenschappers) beleidsadviezen opgesteld over hoe om te gaan met brutale wolven (bron: https://brage.nina.no/nina-xmlui/handle/11250/2684761), dit advies is in Nederland integraal verwerkt in het Interprovinciaal Wolvenplan.

Wanneer spreken we van een probleemsituatie en een probleemwolf?

De term ‘probleemwolf’ wordt de laatste maanden veelvuldig gebruikt, maar deze benaming is vaak onterecht. In veel gevallen is namelijk spraken van een ‘probleemsituatie’. Het is belangrijk dat het verschil tussen een probleemsituatie en probleemwolf helder is, anders levert dat verwarring op. Het verschil is hier te vinden: https://www.zoogdiervereniging.nl/probleemwolfofprobleemsituatie en ook gedocumenteerd in het volgende rapport: https://www.zoogdiervereniging.nl/sites/default/files/2021-05/2020.16%20Analyse%20probleemsituaties%20wolf.pdf

Voorkomen van schade door wolf

Wat is het beleid van provincie Gelderland om wolven en vee te beschermen?

Het provinciale Gelderse beleidskader is te vinden op de website van de provincie Gelderland: https://www.gelderland.nl/themas/natuur/natuur-beheren-en-ontwikkelen/dieren-beschermen-en-beheren/de-wolf/de-wolvencommissie

zie ook de regeling voor wolvenschade in de provincie Gelderland op de website van Bij12: https://www.bij12.nl/nieuws/provincie-gelderland-regeling-voor-wolvenschade-buiten-leefgebied-wolf/

Wat moet er gebeuren om het aantal incidenten met wolven en schapen te verminderen?

In het verleden is al veel onderzoek gedaan naar effectieve methoden voor het beschermen van vee, en daaruit komt naar voren dat schade het meest effectief is te voorkomen met het uitrasteren van schapen en andere kwetsbare landbouwhuisdieren met stroomdraden/-hekken/-netten: (https://www.bij12.nl/onderwerpen/faunazaken/schade-voorkomen/module-wolven/) en het gebruiken van kuddebewakingshonden. Daarmee is heel veel schade aan vee te voorkomen, mits het raster goed geplaatst is en dagelijks wordt gecheckt. De tot nu toe aangevallen landbouwhuisdieren door wolven stonden niet beschermd door een goedgeplaatst wolfwerend hek. De veehouders die een goedgeplaatst wolfwerend hek hebben geplaatst na een wolvenaanval hebben niet opnieuw een wolvenaanval gekregen.

Verder is het belangrijk om alle incidenten met landbouwhuisdieren goed te beschrijven en te evalueren, zeker als preventieve maatregelen genomen zijn om wolven te weren. In het geval van schade in een perceel waar maatregelen zijn genomen om wolven te weren is het heel verstandig om te proberen uit te zoeken waarom de bescherming niet heeft gewerkt, zodat daarvan geleerd kan worden. Er zijn situaties denkbaar waarbij een goedgeplaatst wolfwerend hek niet wolfwerend werkt, zo zijn bij ernstige droogte van de bodem extra maatregelen nodig om voldoende spanning op de draad te houden.

Het beheren van een wolvenpopulatie of het schieten van wolven heeft nog nergens in Europa geresulteerd in een vermindering van de schade. De factfinding study (https://www.bij12.nl/wp-content/uploads/2021/10/Rapport-FactFinding-study-De-wolf-terug-in-Nederland-door-WENR_2021.pdf) zegt daar het volgende over: ‘Er is momenteel geen onderzoek dat een causaal verband kan aantonen tussen legaal afschot van wolven (…) en vermindering van predatie op vee’.

Kuddebeschermingshonden/Kuddebewakingshonden

Hoe zou je de ervaringen met de mensen die al KBH gebruiken typeren qua tevredenheid en succesvolle inzet?

De meeste kundige herders in traditionele KBH-regio’s zweren bij hun KBH. Ze hebben het zo goed voor elkaar, dat er geen vee meer verloren gaat aan roofdieren of veedieven. Deze herders zijn levende voorbeelden voor collega herders die om uiteenlopende redenen hun kudde niet goed kunnen beschermen. In Nederland staat het nog in de kinderschoenen, maar desondanks zijn de meeste herders die hier met KBH zijn gaan werken positief. Over het algemeen heerst er tevredenheid bij mensen die op een goede manier met KBH werken. Teleurgestelde mensen zijn er ook. De reden daarvoor varieert van verkeerd gebruik, te snel het proces willen te doorlopen en/of het volgen van verkeerde informatie.

Er ontstaat steeds meer interesse voor KBH in Nederland en gelukkig is er ook regelmatig het bewustzijn dat het KBH-werkveld een specialistisch veld is. Canine Efficiency wordt steeds vaker benaderd om een rol te spelen in plannen en ontwikkelingen of informatie/advies voorziening. Het succes van KBH staat of valt met de uitvoer. Iedere situatie dient goed geanalyseerd te worden om met een specifiek plan van aanpak te komen.

KBH staan bekend als moeilijk te socialiseren honden. In ons dichtbevolkte land is socialisatie zeker een punt vergeleken met afgelegen bergstreken elders, en sommige herders geven dit al aan als punt van zorg. Is er veel verschil tussen bepaalde rassen?

KBH zijn niet moeilijk te socialiseren. Mensen zijn moeilijk te overtuigen van hun tekortkomingen en verkeerde aanpak. Een sociale hond is een breed begrip. KBH zijn instinctieve beschermers van hun omgeving en alles wat daarin is. Een beschermer wil in principe alle invloeden van buitenaf op afstand houden. Als men dus van KBH verlangt dat ze alle bezoekers enthousiast begroeten en aandacht van hen willen dan is dat simpelweg onrealistisch. Net als een jachthond die zijn jachtinstinct niet mag uiten en gebruiken.

Zoals al eerder beschreven, door KBH op een specifieke manier te socialiseren met diverse factoren, waarmee ook rekening gehouden wordt met de plaats van tewerkstelling en de lokale omstandigheden kunnen ze zich vrijwel overal aan aanpassen. Hierdoor zijn KBH ook controleerbaar en meer doordenkend, echter nog steeds beschermend. KBH zijn absoluut anders dan de meeste honden. Dit komt door hun oorspronkelijke werkterrein en werkzaamheden dichtbij en in wildernisgebieden. Om KBH succesvol in te zetten is zorgvuldige begeleiding van KBH en (toekomstige) eigenaar nodig. De mensen die hiervoor open staan leren snel en zullen allemaal bevestigen hoe waardevol, anders dan andere honden, en hoe natuurlijk KBH zijn. Mensen die niet open staan voor de juiste aanpak, of het zelf wel denken te weten, komen meestal in de problemen. Problemen willen wij voorkomen. KBH zijn conflictpreventie "middelen". Het op de juiste manier werken met KBH voorkomt conflicten en leidt naar uitstekende resultaten.

Er zijn zeker verschillen tussen de diverse KBH-rassen en types. Iedere regio is immers anders en dat geld ook voor de cultuur en instelling van herders. Het is verstandig om uit de diverse KBH types, de juiste KBH voor de juiste situatie kiezen. Ervaren KBH mensen kunnen met diverse KBH types werken onder diverse omstandigheden. Echter zulke ervaren mensen zijn er niet veel, dus het is zeker verstandig om bepaalde KBH types in Nederland te mijden.

In veel regio’s hebben KBH al met toerisme en verkeer te maken, bijvoorbeeld in de Abruzzen in Italië, Frankrijk en in Noord-Portugal. Veel plaatselijke KBH en herders zijn uitstekend aangepast op die activiteiten. Tijdens onderzoek in Italië en Portugal hebben wij (Canine Efficiency) veel toeristische activiteiten en interactie gezien in KBH-gebied, zonder problemen. Lokale bewoners en toeristen weten over het algemeen hoe ze zich wel en niet moeten gedragen in de buurt van KBH. Voor (uitheemse) toeristen is het nodig dat er voorlichting, aanwijzingen en regels gegeven worden. Dit is niet overal voor elkaar, dus een belangrijk punt om te realiseren. In Nederland kunnen voor uiteenlopende situaties KBH gebruikt worden, ook, of eigenlijk juist, bij natuurbegrazende kuddes met herder. Het KBH-opgroeitraject, en leertraject voor de herder, moeten daarop aangepast worden en er wordt zelfs met aangelijnde (via heupriem/schouderkoppel) KBH gelopen om risico’s te beperken. Ondersteunende wetgeving en informatieverstrekking (aan toeristen, wandelaars) in de desbetreffende gebieden is een must.

Kunnen kuddebeschermingshonden flexibel worden ingezet waar de nood hoog is?

Ja, maar afhankelijk van enkele factoren die worden beschreven in het rapport ‘Kuddebeschermingshonden flex-inzet Limburg’ (Dorgelo 2022).

Kunnen kuddebeschermingshonden ook bij ander vee dan schapen en geiten?

“In de winter zijn de kuddebeschermingshonden van deze schaapskuddes op de boerderij in het dorp, samen met alle andere dieren. Voor de meeste kuddebeschermingshonden is dit een rustige periode, maar in sommige gebieden en dorpen wagen de wolven en/of beren zich ook aan de boerderijen. De kuddebeschermingshonden van de schaapskuddes zijn gewend aan verschillende situaties; vrij in de bergen in het warme seizoen en binnen hekken met verschillende dieren in de winter. De eeuwenoude tradities van (onder andere) het Roemeense platteland resulteren in erg waardevolle kuddebeschermingshonden, die gewend zijn aan het leven met een verscheidenheid aan boerderijdieren en in verschillende situaties.” (uit ‘Kwaliteit boven kwantiteit’, Canine Efficiency 2016)

Kunnen kuddebeschermingshonden samen met drijvende of hoedende honden?

Ja dat kan en komt op veel plekken in het buitenland voor. Inmiddels is er ook op verschillende plekken in de Lage Landen ervaring mee opgedaan.

Kunnen kuddebeschermingshonden succesvol ingezet worden in onze maatschappij en in verschillende bedrijfsvormen van veehouderij?

Kuddebeschermingshonden hebben door de eeuwen van hun bestaan heen constant kleine en grote veranderingen meegemaakt, tot op de dag van vandaag. Het omgaan met, en aanpassen aan, veranderingen is dan ook één van de eigenschappen van kuddebeschermingshonden. Door als herder/veehouder op een bepaalde (specifieke) manier te werken draaien de meeste kuddebeschermingshonden soepel mee in de ritmes van verschillende bedrijfsvoering types en/of manieren van werken. Ook in Nederland zijn al diverse kuddebeschermingshonden werkzaam in de provincies Friesland, Drenthe, Overijsel, Gelderland, Noord-Brabant en Limburg.

Meervoudige beschermingsmaatregelen zijn doorgaans aan te raden. Zoals vee ‘s nachts verplaatsen en diverse omheiningen eropna houden. Passen KBH ook in dit beeld, bijvoorbeeld in combinatie elektrische omheiningen?

Het voorkomen van conflicten met roofdieren houdt inderdaad altijd in dat er meerdere maatregelen genomen moeten worden. Dit wordt in de oorspronkelijke KBH-regio’s door traditionele herders ook gedaan; ‘s nachts staat het vee (meestal) binnen houten nachtkralen. De KBH zijn los buiten de nachtkraal en kunnen zo gemakkelijker "het fort" beschermen. Enkele voorbeelden die voor zowel modern als traditioneel gelden:

- Direct tegen omheiningen is bij voorkeur geen dichte vegetatie, zodat er geen hinderlaag/schuilopties voor roofdieren nabij het vee zijn;
- Zieke dieren worden verwijderd uit de kudde en in een apart verblijf of omheining gehouden;
- Kadavers en nageboorten worden verwijderd uit de directe omgeving;
- Veevoer en menselijk voedsel en afval niet rond laten slingeren en goed afgesloten bewaren.
In de VS/Canada, maar ook in (West) Europa en inmiddels in Nederland, zien we dat KBH en elektrische omheiningen uitstekend samengaan. Wederom is dit onderdeel van het opgroei- en leertraject van KBH. KBH kunnen in vele verschillende situaties en onder diverse omstandigheden uitstekend functioneren. Het lerend vermogen en aanpassingsvermogen van hondachtigen is uitstekend en mede daardoor zijn ze zo succesvol.

Over wolven is veel onterechte informatie en beeldvorming, zelfs over huisdieren. Bestaat een vergelijkbaar fenomeen bij KBH?

Uiteraard is dat ook bij KBH het geval. Enkele voorbeelden van veel voorkomende problemen zijn:

- Verkeerde, of gebrekkige, socialisatie. KBH-specifieke socialisatie is een must, eveneens toegespitst op de actuele lokale omstandigheden. Een grote fout, voortkomend uit onderzoeksrapporten van Amerikaanse wetenschappers in de jaren '70 en '80, en dus vooral in de VS veel voorkomend, is het KBH op laten groeien met zo min mogelijk menselijk contact en ze alleen te laten werken, zonder herder. Deze (des)informatie wordt helaas nu nog steeds verspreid.

- Ook veel gehoord: iedere KBH-achtige hond kan zo, zonder toezicht, aan het werk gezet worden. Er komt in de praktijk meer bij kijken. Een periode van gewenning en monitoring door mensen met ervaring met werkende KBH is nodig.

- Ook voor wat betreft de eerste drie vragen bestaat er veel desinformatie. Mede daarom staan ze in deze FAQ vermeld met correcte antwoorden.

Het is in traditionele KBH-culturen vrijwel altijd zo dat herders en dieren altijd samen zijn. Door het continu samenzijn, hebben de herders ook controle over hun KBH. Traditioneel is het een samenwerking tussen KBH en herders. Ze werken en leven samen. De ware specialisten en leermeesters zijn goede, traditionele herders.

Er waren, en er zijn, door het met zo min mogelijk menselijk contact inzetten van KBH, veel problemen en incidenten met verwilderde, onhandelbare KBH. Zoals hiervoor al benoemd: in bijna alle traditionele KBH-regio’s zijn honden, kudde en herder 24 uur per dag samen (vrij grazend in de natuur). In onze regionen is dat vaak niet zo, maar ook daar is dagelijks contact en goede socialisatie heel belangrijk om goed met KBH te kunnen werken. Vee houden binnen een omheining, op de juiste manier, betekent dat er niet continu toezicht (herder) nodig is maar wel regelmatige verzorging, contact en omgang. Iedere situatie is uniek en zal anders zijn en dat kan als er voor iedere situatie en locatie een goed plan bewerkstelligd wordt. Er komt veel kijken bij het succesvol werken met KBH.